Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

palus Col

  • 1 palus

    1.
    pālus, i, m. ( neutr. collat. form pālum, i, Varr. ap. Non. 219, 18) [for paglus (cf. dim. paxillus); root pag-; Sanscr. pācas, snare; Gr. pêgnumi, fasten; Lat. pango; cf.: pignus, pax], a stake, prop, stay, pale.
    I.
    Lit. (very freq. and class.;

    syn.: sudes, stipes): ut figam palum in parietem,

    Plaut. Mil. 4, 4, 4; id. Men. 2, 3, 53:

    damnati ad supplicium traditi, ad palum alligati,

    Cic. Verr. 2, 5, 5, § 11:

    palis adjungere vitem,

    Tib. 1, 8 (7), 33; Ov. F. 1, 665:

    palos et ridicas dolare,

    Col. 11, 2, 11; Varr. 1. 1.—The Roman soldiers learned to fight by attacking a stake set in the ground, Veg. Mil. 1, 11; 2, 23;

    hence, aut quis non vidit vulnera pali?

    Juv. 6, 246.—And, transf.: exerceamur ad palum: et, ne imparatos fortuna deprehendat, fiat nobis paupertas familiaris, Sen. Ep. 18, 6.—In the lang. of gladiators, palus primus or palusprimus (called also machaera Herculeana, Capitol. Pert. 8), a gladiator's sword of wood, borne by the secutores, whence their leader was also called primus palus, Lampr. Commod. 15;

    Inscr. Marin. Fratr. Arv. p. 694.—Prov.: quasi palo pectus tundor, of one astonished, stunned,

    Plaut. Rud. 5, 2, 2.—
    II.
    Transf., = membrum virile, Hor. S. 1, 8, 5.
    2.
    pălus, ūdis ( nom. sing. pălŭs, Hor. A. P. 65;

    but usually pălūs,

    Verg. A. 6, 107; v. infra; gen. plur. paludum, Caes. B. G. 4, 38, 2 Oud.;

    rarely paludium,

    Liv. 21, 54, 7 Drak.; Plin. 2, 68, 68, § 174; Just. 44, 1, 10; Eum. Pan. Const. Aug. 12, 2), f. [= Gr. pêlos, mud; cf. Sanscr. palvala, pool; perh. -ud of the stem = hudôr, water], a swamp, marsh, morass, bog, fen, pool (cf.: stagnum, lacus).
    I.
    Lit.:

    ille paludes siccare voluit,

    Cic. Phil. 5, 3, 7:

    paludes emere,

    id. Agr. 2, 27, 71:

    palus erat non magna inter nostrum atque hostium exercitum,

    Caes. B. G. 2, 9:

    propter paludes exercitui aditus non est,

    id. ib. 2, 16:

    Cocyti tardāque palus inamabilis undā,

    Verg. G. 4, 479:

    sterilisve diu palus aptaque remis,

    Hor. A. P. 65:

    udae paludes intumuere aestu,

    Ov. M. 1, 737:

    stagnata paludibus ument,

    id. ib. 15, 269:

    nigra,

    Tib. 3, 3, 37:

    exusta,

    Verg. G. 3, 432:

    alta,

    id. ib. 4, 48:

    putida,

    Cat. 17, 10:

    nebulosa,

    Sil. 8, 382:

    sordida,

    Stat. S. 4, 3, 8.—Hence, Palus Maeotis, = Lacus Maeotis, now the Sea of Azof, Plin. 2, 67, 67, § 168; Mel. 1, 19.—
    II.
    Transf.
    A.
    A reed that grows in marshes:

    tomentum concisa palus Circense vocatur,

    Mart. 14, 160, 1; 11, 32, 2.—
    B.
    Water:

    (cymba) multam accepit rimosa paludem,

    Verg. A. 6, 414.

    Lewis & Short latin dictionary > palus

  • 2 vehemens

    vehemēns, стяж. vēmēns, entis adj. [ veho ]
    1) сильный, мощный ( telum L); толстый ( palus Col); проливной ( imber Lcr); оказывающий сильное действие, пьянящий ( violentia vini Lcr)
    2) страстный, пылкий ( orator C); пламенный ( in agendo C)
    3) резкий, беспощадный (verba, accusator C); жестокий ( in inimicos C)
    4) строгий ( pater C); решительный, суровый (senatūs consultum C)
    5) неистовый, дикий (v. feroxque C); яростный, свирепый ( lupus H)
    6) неудержимый, стремительный ( fuga Hirt); бурный ( cursus fluminum Q); порывистый, бешеный ( ventus bH)
    7) острый, мучительный ( dolor PM); палящий ( vis calorum PM)
    8) громкий, оглушительный ( clamor bH)
    9) веский, важный (causa Ter; argumentum Q)
    10) настойчивый, упорный, усердный ( observator CTh); настоятельный, неотложный ( opera Col)
    12) тяжёлый, опасный ( vulnus C)

    Латинско-русский словарь > vehemens

  • 3 adplico

    ap-plĭco ( adp-, Ritschl, Fleck., Baiter, Weissenb., Halm, in Quint.; app-, Merk., Kayser, Halm, in Nep. Rib.), āvi and ui, ātum and ĭtum, 1, v. a. (applicui appears to have first become prevalent in the time of Cic., and is the com. form in Vulg.; cf. Gell. 1, 7 fin.; applicavi is used by Pac. ap. Prisc. p. 860 P.; Varr. ib.; Ter. Heaut. prol. 23; Auct. B. Alex. 17 fin.; Cic. Clu. 16, 46; 24, 66; id. de Or. 1, 39, 177; 2, 13, 55; id. Brut. 91, 316; id. Inv. 2, 13, 43; 2, 51, 153; id. Tusc. 5, 27, 77; id. Ac. 2, 20, 65; and id. Fam. 3, 11, 5; Val. Max. 4, 7, 4; Plin. 11, 2, 1, § 2; Vulg. 1 Reg. 30, 7; ib. Eccli. 33, 12; ib. Osee, 7, 6. It is found in the best MSS. and edd.; cf. Zumpt ad Cic. Verr. p. 240, and Neue, Formenl. II. pp. 477 and 479. Still later than applicui, the sup. applicitum became prevalent, Inscr, Neap. l. 6916; Inscr. Orell. 4570; Col. 4, 22, 1; 4, 24, 18; Quint. 1, 2, 26; 2, 4, 30; 4, 2, 117; Plin. Ep. 2, 17, 23; cf. Neue, Formenl. II. p. 551, and v. P. a. infra; cf. plico and its compounds, complico, explico, implico, etc.); orig., to join, fasten, or attach to, to affix; hence, to bring, add, put, place to or near to, etc. (very freq., esp. in trop. signif. and in more elevated style; in Plaut. twice; in Ter. four times;

    in Cic. epistt. only once,

    Cic. Fam. 3, 11, 3; never in Tac.; syn.: admoveo, adjungo, addo, adhibeo, adicio).
    I.
    In gen.
    A.
    Lit.; constr. usu. with ad; rarely with dat.
    a.
    With ad:

    se ad arbores,

    to lean against, Caes. B. G. 6, 27 (cf.:

    trunco se applicuit,

    Just. 12, 9, 9):

    applicuit ambos ad eum,

    Vulg. Gen. 48, 13; ib. 1 Macc. 9, 3:

    umeros ad saxa,

    Ov. M. 5, 160:

    sinistrum (cornu) ad oppidum,

    Liv. 27, 2:

    se ad flammam,

    to approach, Cic. Tusc. 5, 27, 77:

    sudarium ad os,

    Suet. Ner. 25 al. —
    b.
    With dat.:

    ratem (sc. rati),

    Liv. 21, 28, 5:

    flumini castra,

    id. 32, 30:

    corporibus adplicantur,

    id. 23, 27:

    (asellum) ulmo,

    Ov. F. 3, 750:

    sanctos applicabit sibi,

    Vulg. Num. 16, 5; ib. 2 Par. 2, 16.—Also with local adv.:

    boves illuc,

    Ov. F. 1, 543.—
    B.
    Trop.
    1.
    To connect with, to add to a thing:

    ut ad honestatem adplicetur (voluptas),

    Cic. Fin. 2, 12, 37:

    annum,

    Mart. 6, 28, 9:

    adplicare verba verbis,

    Quint. 7, 10, 17; 7, 3, 19.—
    2.
    Se or animum, to attach, apply, or devote one's self or one's mind to a person or thing:

    illae extemplo se (ad eos) adplicant, adglutinant,

    Plaut. Men. 2, 2, 67:

    hi se ad vos adplicant,

    Ter. Heaut. 2, 4, 13; id. And. 5, 4, 21: ad Siculos se adplicavit, Varr. ap. Prisc. p. 860 P.:

    se ad alicujus familiaritatem,

    Cic. Clu. 16, 46:

    Sicilia se ad amicitiam fidemque populi Romani applicavit,

    id. Verr. 2, 2, 1; so id. Lael. 9, 32; id. de Or. 1, 39, 177; id. Fam. 3, 11, 3 al.:

    ad Atheniensium societatem se applicare,

    Nep. Arist. 2, 3:

    Certa res est ad frugem adplicare animum,

    Plaut. Trin. 2, 1, 34:

    animum aegrotum ad deteriorem partem adplicat,

    Ter. And. 1, 2, 22:

    ad virtutem animus se adplicat,

    Cic. Lael. 14, 48:

    aures modis,

    Hor. C. 3, 11, 8; so id. C. S. 72 (cf.:

    admovere aures, s. v. admoveo, and adhibere aures,

    Cic. Arch. 3): sese ad convivia, Cato ap. Gell. 11, 2, 5:

    se ad studium musicum,

    Ter. Heaut. prol. 23:

    me ad eundem quem Romae audiveram Molonem applicavi,

    Cic. Brut. 91, 316:

    se ad philosophiam, ad jus civile, ad eloquentiam,

    id. Off. 1, 32, 115:

    se ad scribendam historiam,

    id. de Or. 2, 13, 55 al. —
    3.
    Crimen alicui, to charge one with a crime, Plin. Ep. 10, 66, 4.—
    II.
    Esp., naut. t. t., navem, or absol. applicari, and in the act. as v. n. (cf. 1. appello, II.), to drive, direct, steer, or bring a ship anywhere, to land, to bring to land:

    navim ad naufragum applicarunt,

    Cic. Inv. 2. 51, 153: ad Heraeum naves adplicuit, Liv 33, 17;

    37, 12, 5: adplicatis nostris ad ter ram navibus,

    Caes. B. C. 3, 101 Held.:

    Ciae telluris ad oras Applicor,

    Ov. M. 3, 598:

    applicor ignotis (sc. terris),

    id. H. 7, 117 Ruhnk. and Loers.—With in and acc.:

    applicor in terras,

    Ov. H. 16, 126 (cf.:

    appellere in aliquem locum,

    Liv. 8, 3, and 28, 42): ad terram adplicant, Auct. B. Hisp. 37 fin.; so Just. 2, 4, 21; 2, 12, 2; Dig. 1, 16, 4.—With acc. of place whither:

    aliā applicuimus Samum,

    Vulg. Act. 20, 15.—With abl.:

    quocumque litore adplicuisse naves,

    Liv. 44, 32, 4.— Absol.:

    et applicuerant,

    Vulg. Marc. 6, 53.— Poet.: quo accedam? quo adplicem? Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 19, 44: quae vis immanibus applicat oris, drives or brings you, etc., Verg. A. 1, 616 (cf.:

    nos Libycis tempestas adpulit oris,

    id. ib. 1, 377):

    sublimis rapitur (Medea) et Creteis regionibus applicat angues,

    i. e. her dragon-chariot, Ov. M. 7, 223.—Hence,
    1.
    applĭcātus ( adp-), a, um, P. a.
    a.
    Placed upon, lying upon or close to, attached to:

    aures,

    Varr. R. R. 2, 7, 5:

    Leucas colli adplicata,

    Liv. 33, 17, and Plin. 4, 4, 5, § 11:

    nervi adplicati ossibus,

    id. 11, 37, 88, § 217.—
    b.
    Inclined or adapted to, directed to:

    omne animal adplicatum esse ad se diligendum,

    inclined to self-love, Cic. Fin. 4, 13, 34:

    vehemens ad aliquam rem applicata occupatio,

    id. Inv. 1, 25, 36.— Comp., sup., and adv. not used.—
    2.
    ap-plĭcĭtus ( adp-), a, um, P. a., applied or joined to, attached to:

    adplicitum est cubiculo hypocauston,

    Plin. Ep. 2, 17, 23:

    trunco palus,

    Col. 4, 22, 2: vites arboribus adplicitae, [p. 143] Quint. 1, 2, 26.— Trop.:

    pressus et velut adplicitus rei cultus,

    Quint. 4, 2, 117.

    Lewis & Short latin dictionary > adplico

  • 4 applico

    ap-plĭco ( adp-, Ritschl, Fleck., Baiter, Weissenb., Halm, in Quint.; app-, Merk., Kayser, Halm, in Nep. Rib.), āvi and ui, ātum and ĭtum, 1, v. a. (applicui appears to have first become prevalent in the time of Cic., and is the com. form in Vulg.; cf. Gell. 1, 7 fin.; applicavi is used by Pac. ap. Prisc. p. 860 P.; Varr. ib.; Ter. Heaut. prol. 23; Auct. B. Alex. 17 fin.; Cic. Clu. 16, 46; 24, 66; id. de Or. 1, 39, 177; 2, 13, 55; id. Brut. 91, 316; id. Inv. 2, 13, 43; 2, 51, 153; id. Tusc. 5, 27, 77; id. Ac. 2, 20, 65; and id. Fam. 3, 11, 5; Val. Max. 4, 7, 4; Plin. 11, 2, 1, § 2; Vulg. 1 Reg. 30, 7; ib. Eccli. 33, 12; ib. Osee, 7, 6. It is found in the best MSS. and edd.; cf. Zumpt ad Cic. Verr. p. 240, and Neue, Formenl. II. pp. 477 and 479. Still later than applicui, the sup. applicitum became prevalent, Inscr, Neap. l. 6916; Inscr. Orell. 4570; Col. 4, 22, 1; 4, 24, 18; Quint. 1, 2, 26; 2, 4, 30; 4, 2, 117; Plin. Ep. 2, 17, 23; cf. Neue, Formenl. II. p. 551, and v. P. a. infra; cf. plico and its compounds, complico, explico, implico, etc.); orig., to join, fasten, or attach to, to affix; hence, to bring, add, put, place to or near to, etc. (very freq., esp. in trop. signif. and in more elevated style; in Plaut. twice; in Ter. four times;

    in Cic. epistt. only once,

    Cic. Fam. 3, 11, 3; never in Tac.; syn.: admoveo, adjungo, addo, adhibeo, adicio).
    I.
    In gen.
    A.
    Lit.; constr. usu. with ad; rarely with dat.
    a.
    With ad:

    se ad arbores,

    to lean against, Caes. B. G. 6, 27 (cf.:

    trunco se applicuit,

    Just. 12, 9, 9):

    applicuit ambos ad eum,

    Vulg. Gen. 48, 13; ib. 1 Macc. 9, 3:

    umeros ad saxa,

    Ov. M. 5, 160:

    sinistrum (cornu) ad oppidum,

    Liv. 27, 2:

    se ad flammam,

    to approach, Cic. Tusc. 5, 27, 77:

    sudarium ad os,

    Suet. Ner. 25 al. —
    b.
    With dat.:

    ratem (sc. rati),

    Liv. 21, 28, 5:

    flumini castra,

    id. 32, 30:

    corporibus adplicantur,

    id. 23, 27:

    (asellum) ulmo,

    Ov. F. 3, 750:

    sanctos applicabit sibi,

    Vulg. Num. 16, 5; ib. 2 Par. 2, 16.—Also with local adv.:

    boves illuc,

    Ov. F. 1, 543.—
    B.
    Trop.
    1.
    To connect with, to add to a thing:

    ut ad honestatem adplicetur (voluptas),

    Cic. Fin. 2, 12, 37:

    annum,

    Mart. 6, 28, 9:

    adplicare verba verbis,

    Quint. 7, 10, 17; 7, 3, 19.—
    2.
    Se or animum, to attach, apply, or devote one's self or one's mind to a person or thing:

    illae extemplo se (ad eos) adplicant, adglutinant,

    Plaut. Men. 2, 2, 67:

    hi se ad vos adplicant,

    Ter. Heaut. 2, 4, 13; id. And. 5, 4, 21: ad Siculos se adplicavit, Varr. ap. Prisc. p. 860 P.:

    se ad alicujus familiaritatem,

    Cic. Clu. 16, 46:

    Sicilia se ad amicitiam fidemque populi Romani applicavit,

    id. Verr. 2, 2, 1; so id. Lael. 9, 32; id. de Or. 1, 39, 177; id. Fam. 3, 11, 3 al.:

    ad Atheniensium societatem se applicare,

    Nep. Arist. 2, 3:

    Certa res est ad frugem adplicare animum,

    Plaut. Trin. 2, 1, 34:

    animum aegrotum ad deteriorem partem adplicat,

    Ter. And. 1, 2, 22:

    ad virtutem animus se adplicat,

    Cic. Lael. 14, 48:

    aures modis,

    Hor. C. 3, 11, 8; so id. C. S. 72 (cf.:

    admovere aures, s. v. admoveo, and adhibere aures,

    Cic. Arch. 3): sese ad convivia, Cato ap. Gell. 11, 2, 5:

    se ad studium musicum,

    Ter. Heaut. prol. 23:

    me ad eundem quem Romae audiveram Molonem applicavi,

    Cic. Brut. 91, 316:

    se ad philosophiam, ad jus civile, ad eloquentiam,

    id. Off. 1, 32, 115:

    se ad scribendam historiam,

    id. de Or. 2, 13, 55 al. —
    3.
    Crimen alicui, to charge one with a crime, Plin. Ep. 10, 66, 4.—
    II.
    Esp., naut. t. t., navem, or absol. applicari, and in the act. as v. n. (cf. 1. appello, II.), to drive, direct, steer, or bring a ship anywhere, to land, to bring to land:

    navim ad naufragum applicarunt,

    Cic. Inv. 2. 51, 153: ad Heraeum naves adplicuit, Liv 33, 17;

    37, 12, 5: adplicatis nostris ad ter ram navibus,

    Caes. B. C. 3, 101 Held.:

    Ciae telluris ad oras Applicor,

    Ov. M. 3, 598:

    applicor ignotis (sc. terris),

    id. H. 7, 117 Ruhnk. and Loers.—With in and acc.:

    applicor in terras,

    Ov. H. 16, 126 (cf.:

    appellere in aliquem locum,

    Liv. 8, 3, and 28, 42): ad terram adplicant, Auct. B. Hisp. 37 fin.; so Just. 2, 4, 21; 2, 12, 2; Dig. 1, 16, 4.—With acc. of place whither:

    aliā applicuimus Samum,

    Vulg. Act. 20, 15.—With abl.:

    quocumque litore adplicuisse naves,

    Liv. 44, 32, 4.— Absol.:

    et applicuerant,

    Vulg. Marc. 6, 53.— Poet.: quo accedam? quo adplicem? Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 19, 44: quae vis immanibus applicat oris, drives or brings you, etc., Verg. A. 1, 616 (cf.:

    nos Libycis tempestas adpulit oris,

    id. ib. 1, 377):

    sublimis rapitur (Medea) et Creteis regionibus applicat angues,

    i. e. her dragon-chariot, Ov. M. 7, 223.—Hence,
    1.
    applĭcātus ( adp-), a, um, P. a.
    a.
    Placed upon, lying upon or close to, attached to:

    aures,

    Varr. R. R. 2, 7, 5:

    Leucas colli adplicata,

    Liv. 33, 17, and Plin. 4, 4, 5, § 11:

    nervi adplicati ossibus,

    id. 11, 37, 88, § 217.—
    b.
    Inclined or adapted to, directed to:

    omne animal adplicatum esse ad se diligendum,

    inclined to self-love, Cic. Fin. 4, 13, 34:

    vehemens ad aliquam rem applicata occupatio,

    id. Inv. 1, 25, 36.— Comp., sup., and adv. not used.—
    2.
    ap-plĭcĭtus ( adp-), a, um, P. a., applied or joined to, attached to:

    adplicitum est cubiculo hypocauston,

    Plin. Ep. 2, 17, 23:

    trunco palus,

    Col. 4, 22, 2: vites arboribus adplicitae, [p. 143] Quint. 1, 2, 26.— Trop.:

    pressus et velut adplicitus rei cultus,

    Quint. 4, 2, 117.

    Lewis & Short latin dictionary > applico

  • 5 teres

    tĕrĕs, ĕtis, adj. [tero; cf. Gr. terên, tender], rounded off, rounded, well-turned, round, smooth, etc.:

    teres est in longitudine rotundatum, quales asseres natura ministrat,

    Fest. p. 363 Müll. (class.; syn. rotundus).
    I.
    Lit.:

    stipites,

    Caes. B. G. 7, 73:

    palus,

    Col. 4, 33, 4:

    trunci arborum,

    Verg. A. 6, 207:

    oliva,

    id. E. 8, 16:

    virga,

    Ov. M. 2, 135:

    fusus,

    id. ib. 6, 22:

    hastile,

    Liv. 21, 8, 10: mucro, Verg. A. 7, 665:

    lapillus,

    Ov. M. 10, 260:

    (fundae) habena,

    Verg. A. 11, 579.—Of parts of the body:

    cervix,

    round, slender, Lucr. 1, 35, Verg. A. 8, 633; so,

    collum,

    Ov. M. 10, 113:

    brachiolum,

    Cat. 61, 181. surae, Hor. C. 2, 4, 21, Ov. M. 11, 80:

    membra,

    Suet. Caes. 45:

    digiti,

    Ov. A. A. 1, 622, hence, of the form:

    puer,

    Hor. Epod. 11, 28.—Of other objects:

    plagae,

    tightly twisted, firmly woven, Hor. C. 1, 1, 28 strophium, Cat. 64, 65:

    zona,

    Ov. F. 2, 320:

    gemma,

    Verg. A. 5, 313:

    iaspis, Claud Rapt. Pros. 2, 40: catena,

    Luc. 3, 565:

    filum,

    Plin. 11, 24, 28, § 80:

    mitra,

    Claud. in Eutr. 2, 185: coma, curling, curly, Varr. ap Non. 328, 12.—
    II.
    Trop., in gen., smooth, polished, elegani:

    (sapiens) teres atque rotundus,

    Hor. S. 2, 7, 86, imitated by Aus. Idyll. 16, 4:

    Atticorum aures teretes et religiosae,

    Cic. Or. 9, 27:

    teretes aures intellegensque judicium,

    id. Opt. Gen. 4, 11:

    vox in disputationibus,

    smooth, without impediment, Quint. 11, 3, 64:

    oratio plena, sed tamen teres,

    rounded off, polished, Cic. de Or. 3, 52, 199:

    Ciceroni mollius teretiusque visum est, fretu scribere quam freto,

    Gell. 13, 20, 15.— Sup. and adv. seem not to occur.

    Lewis & Short latin dictionary > teres

  • 6 alligo

    al-ligo (ad-ligo), āvī, ātum, āre, anbinden, festbinden, I) eig.: 1) im allg.: a) übh.: alqm ad statuam od. ad palum, jmd. (als Verbrecher) vor der Hinrichtung, Cic.: canem ad ostium, Sen. rhet.: quis generum meum ad gladium alligavit? wer hat meinen Schwiegersohn an das Schwert gebunden? (ein Scherz über das lange Schwert des kleinen Lentulus), Cic.: all. canem (Ggstz. solvere), Phaedr., catulos (junge Hunde), Varr.: sarmenta ad cornua boum, Liv. epit.: pueris in geniculis serperastra, Varr. LL.: medicamentum in pannulo illitum fasciā quam longissimā, Scrib.: alligatus anulus, Quint. – b) als. t.t. des Landbaues, die Weinstöcke an die Pfähle u. Bäume (arbusta) anbinden, vineas, Col.: palmare, id est materias alligare, Col.

    2) mit dem Nebenbegr. der gehemmten Bewegung, a) festmachen, festhalten, hemmen, ancora (Rhodiae navis) unco dente velut manu ferreā iniectā alligavit alterius proram, Liv.: unco non alligat (naves) ancora morsu, Verg.: u. poet., undā alqm, bannen, fesseln, v. Styx, Verg. georg. 4, 480; Aen. 6, 439: von der in eine Insel verwandelten Äa, Val. Flacc. 5, 429. – b) fest binden, schnüren, manipulos, Col. 11, 2, 40: sarcinulas, Plin. ep. 4, 1, 2.

    3) durch ein Band od. einen Verband verwahren (als Synon. von vincire), a) mit etwas umbinden, einbinden, texta fasciola, quā capillum in capite alligarent, dictum capital, Varr. LL.: dolia plumbo vincito vel materiā querneā, viti siccā alligato, Cato: sic sirpata dolia quassa, cum alligata, dicta, Varr. LL.: poet.: moenia spissa vallatā coronā alligat, umgibt, Sil. – b) einen leidenden Körperteil od. eine Wunde mit einem Verband umbinden, umwickeln, etw. verbinden, auf etwas einen Verband auflegen, caput lanā, Mart.: u. gew. ohne Abl., vulnus, Cic. u. Liv.: alcis oculum, Cic.: brachium, crus, Sen.: fracturas, Hier. – c) mit Fesseln binden, fesseln, alliga, inquam, colliga, Plaut.: servum (Ggstz. revincire), Col.: non enim alligabitur infans, Quint.: alligari se ac venire patitur, Tac.: leones alligati (Ggstz. soluti), Sen. – Partic. subst., alligāti, ōrum, m., gefesselte Sklaven, Col. 1, 9, 4.

    II) übtr.: 1) im allg., etwas binden, fesseln, festhalten, hemmen, so daß es unbeweglich ist, sich nicht von der Stelle rührt, vultum alligat quae tristitas? hält starr den Blick fest, Pacuv. fr.: videas civitatis voluntatem solutam, virtutem (die Tatkraft) alligatam, Cic.: cedendum est celeriter, ne forte quā re impediar atque alliger, damit nicht irgend ein Zufall mich hindert und mir die Hände bindet, Cic.: tristi palus inamabilis undā alligat, Verg.: torpor gravis alligat artus, Ov. – dah. a) als t.t. im Brettspiel, ut sciat quomodo alligatus exeat calculus, festgezogene, Sen. ep. 117, 30. – b) v. Binden auf chemischem Wege, arenae, quae umore alligantur, Sen. ep. 55, 2: qui (fons) putria terrae alligat, Lucan. 9, 526: massa modo lactis alligati, geronnene Milch, Mart. 8, 64, 9. – u. vom Binden der Farben, ita colorem alligat, bindet (= macht haltbar), ut elui postea non possit, Plin. 32, 66; u. so 9, 134.

    2) insbes.: a) jmd. durch Freundschaft, Wohltaten usw. (an jmd.) binden, fesseln, ketten, so daß er unzertrennlich ist, eo pacto alci filium, Ter.: bes. im Passiv, ne existiment ita se alligatos, ut ab amicis non discedant, Cic.: nuptiis alligatus, Cic.: non modo beneficio, sed etiam benevolentiae significatione alligari, Cic. – b) als rhetor. t.t., durch od. an gewisse Gesetze des Numerus, Rhythmus binden u. so durch od. auf etw. beschränken, ut verba neque alligata sint quasi certā lege versus, neque ita soluta, ut vagentur, Cic.: hoc aut alio numero, velut lege, non est alliganda (partitio), Quint. – m. ad u. Akk., tamquam orationem ad rhythmos alliget, Quint.: quasi ad certas quasdam dicendi leges alligati, Quint.: (poësis) alligata ad certam pedum necessitatem, an einen gewissen Zwang des Metrums gebunden, Quint. – c) moralisch den Willen durch Eidschwur, Vertrag, Versprechen, Pflicht u. dgl. fesseln u. beschränken, binden, verbindlich machen, verpflichten, dat arrhabonem et iureiurando alligat (lenonem), Plaut.: caput suum alligabit, wird seinen Kopf zum Pfande setzen, Plaut.: ut nec Roscium stipulatione alliget neque a Fannio iudicio se absolvat, Cic.: ne falsā religione populum alligarent, Gell.: lex omnes mortales alligat, Cic.: foedere alligari, Liv.: sacris alligari, sich zu den sacra gentilicia verpflichten, Cic.: alligati adulatione, verdammt zur Schm., Tac. dial.: uno illo negotio sese all., Gell.: quam minime se alligare ad praecepta, Quint.: ad omnia verba se alligare, sich wörtlich an Memoriertes binden, Quint. – d) alligare se, an ein Vergehen sich binden, d.i. sich dessen schuldig machen, mit Abl., se scelere, Cic. Flacc. 41: mit Genet., se furti, Ter. eun. 809. – dah. alligatus = in ein Vergehen verwickelt, mitbeschuldigt, Cic. Clu. 39; ad Q. fr. 2, 3, 5.

    lateinisch-deutsches > alligo

  • 7 alligo

    al-ligo (ad-ligo), āvī, ātum, āre, anbinden, festbinden, I) eig.: 1) im allg.: a) übh.: alqm ad statuam od. ad palum, jmd. (als Verbrecher) vor der Hinrichtung, Cic.: canem ad ostium, Sen. rhet.: quis generum meum ad gladium alligavit? wer hat meinen Schwiegersohn an das Schwert gebunden? (ein Scherz über das lange Schwert des kleinen Lentulus), Cic.: all. canem (Ggstz. solvere), Phaedr., catulos (junge Hunde), Varr.: sarmenta ad cornua boum, Liv. epit.: pueris in geniculis serperastra, Varr. LL.: medicamentum in pannulo illitum fasciā quam longissimā, Scrib.: alligatus anulus, Quint. – b) als. t.t. des Landbaues, die Weinstöcke an die Pfähle u. Bäume (arbusta) anbinden, vineas, Col.: palmare, id est materias alligare, Col.
    2) mit dem Nebenbegr. der gehemmten Bewegung, a) festmachen, festhalten, hemmen, ancora (Rhodiae navis) unco dente velut manu ferreā iniectā alligavit alterius proram, Liv.: unco non alligat (naves) ancora morsu, Verg.: u. poet., undā alqm, bannen, fesseln, v. Styx, Verg. georg. 4, 480; Aen. 6, 439: von der in eine Insel verwandelten Äa, Val. Flacc. 5, 429. – b) fest binden, schnüren, manipulos, Col. 11, 2, 40: sarcinulas, Plin. ep. 4, 1, 2.
    3) durch ein Band od. einen Verband verwahren (als Synon. von vincire), a) mit etwas umbinden,
    ————
    einbinden, texta fasciola, quā capillum in capite alligarent, dictum capital, Varr. LL.: dolia plumbo vincito vel materiā querneā, viti siccā alligato, Cato: sic sirpata dolia quassa, cum alligata, dicta, Varr. LL.: poet.: moenia spissa vallatā coronā alligat, umgibt, Sil. – b) einen leidenden Körperteil od. eine Wunde mit einem Verband umbinden, umwickeln, etw. verbinden, auf etwas einen Verband auflegen, caput lanā, Mart.: u. gew. ohne Abl., vulnus, Cic. u. Liv.: alcis oculum, Cic.: brachium, crus, Sen.: fracturas, Hier. – c) mit Fesseln binden, fesseln, alliga, inquam, colliga, Plaut.: servum (Ggstz. revincire), Col.: non enim alligabitur infans, Quint.: alligari se ac venire patitur, Tac.: leones alligati (Ggstz. soluti), Sen. – Partic. subst., alligāti, ōrum, m., gefesselte Sklaven, Col. 1, 9, 4.
    II) übtr.: 1) im allg., etwas binden, fesseln, festhalten, hemmen, so daß es unbeweglich ist, sich nicht von der Stelle rührt, vultum alligat quae tristitas? hält starr den Blick fest, Pacuv. fr.: videas civitatis voluntatem solutam, virtutem (die Tatkraft) alligatam, Cic.: cedendum est celeriter, ne forte quā re impediar atque alliger, damit nicht irgend ein Zufall mich hindert und mir die Hände bindet, Cic.: tristi palus inamabilis undā alligat, Verg.: torpor gravis alligat artus, Ov. – dah. a) als t.t. im Brettspiel, ut sciat quomodo alligatus exeat calculus, festgezogene, Sen.
    ————
    ep. 117, 30. – b) v. Binden auf chemischem Wege, arenae, quae umore alligantur, Sen. ep. 55, 2: qui (fons) putria terrae alligat, Lucan. 9, 526: massa modo lactis alligati, geronnene Milch, Mart. 8, 64, 9. – u. vom Binden der Farben, ita colorem alligat, bindet (= macht haltbar), ut elui postea non possit, Plin. 32, 66; u. so 9, 134.
    2) insbes.: a) jmd. durch Freundschaft, Wohltaten usw. (an jmd.) binden, fesseln, ketten, so daß er unzertrennlich ist, eo pacto alci filium, Ter.: bes. im Passiv, ne existiment ita se alligatos, ut ab amicis non discedant, Cic.: nuptiis alligatus, Cic.: non modo beneficio, sed etiam benevolentiae significatione alligari, Cic. – b) als rhetor. t.t., durch od. an gewisse Gesetze des Numerus, Rhythmus binden u. so durch od. auf etw. beschränken, ut verba neque alligata sint quasi certā lege versus, neque ita soluta, ut vagentur, Cic.: hoc aut alio numero, velut lege, non est alliganda (partitio), Quint. – m. ad u. Akk., tamquam orationem ad rhythmos alliget, Quint.: quasi ad certas quasdam dicendi leges alligati, Quint.: (poësis) alligata ad certam pedum necessitatem, an einen gewissen Zwang des Metrums gebunden, Quint. – c) moralisch den Willen durch Eidschwur, Vertrag, Versprechen, Pflicht u. dgl. fesseln u. beschränken, binden, verbindlich machen, verpflichten, dat arrhabonem et iureiurando alligat (lenonem), Plaut.: caput
    ————
    suum alligabit, wird seinen Kopf zum Pfande setzen, Plaut.: ut nec Roscium stipulatione alliget neque a Fannio iudicio se absolvat, Cic.: ne falsā religione populum alligarent, Gell.: lex omnes mortales alligat, Cic.: foedere alligari, Liv.: sacris alligari, sich zu den sacra gentilicia verpflichten, Cic.: alligati adulatione, verdammt zur Schm., Tac. dial.: uno illo negotio sese all., Gell.: quam minime se alligare ad praecepta, Quint.: ad omnia verba se alligare, sich wörtlich an Memoriertes binden, Quint. – d) alligare se, an ein Vergehen sich binden, d.i. sich dessen schuldig machen, mit Abl., se scelere, Cic. Flacc. 41: mit Genet., se furti, Ter. eun. 809. – dah. alligatus = in ein Vergehen verwickelt, mitbeschuldigt, Cic. Clu. 39; ad Q. fr. 2, 3, 5.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > alligo

  • 8 capra

    capra, ae, f. [caper], a she-goat, Cato ap. Charis. p. 79 P.; Varr. R. R. 2, 3, 1 sq.; Col. 7, 6 sq.; Plin. 8, 50, 76, § 200; Cic. Lael. 17, 62 al.:

    fera = caprea,

    Verg. A. 4, 152.— A nickname for a man with bristly hair, Suet. Calig. 50; cf. caper.—
    II.
    Transf.
    A.
    A star in the constellation Auriga (which is Amalthea, transf to heaven), Hor. C. 3, 7, 6; Cic. poët. N. D. 2, 43, 110.—
    B.
    The odor of the armpits (cf. ala and caper), Hor. Ep. 1, 5, 29.—
    C.
    A cognomen of the Annii, Varr. R. R. 2, 1, 10.—
    D.
    Caprae Palus, the place in Rome where Romulus disappeared in the Campus, where afterwards was the Circus Flaminius, Liv. 1, 16, 1 (in Ov. F. 2, 491, Caprea Palus; acc. to Fest. p. 49, also called Capralia).

    Lewis & Short latin dictionary > capra

  • 9 exuro

    ex-ūro, ussī, ūstum, ere, ausbrennen, I) = herausbrennen, exustae tuae mox, Polypheme, genae, Prop.: aliis scelus exuritur igni, Verg. – II) = völlig verbrennen, abbrennen, einäschern, 1) im engern Sinne: alqm vivum, Cic.: oppida, villas, Caes.: classem, Verg.: Lugdunensis colonia exusta est incendio, Sen.: clivus Publicius ad solum exustus est, Liv.: lucerna exusta est, ist abgebrannt, Vitr. – 2) im weitern Sinne: a) verzehren, vis veneni exurit ferrum, zerbeizt Curt.: (suci) cornua exurunt, Ov.: eruca exurit semina morsu, verheert, Col. poët. – bildl., ex animo exuri non potest, esse deos, Cic. de nat. deor. 3, 3. – b) vertrocknen, austrocknen, onmes unus (scil. sol) exurit lacus, Phaedr.: loca exusta solis ardoribus, Sall.: caseus sole exustus, Col.: exustus ager, exusta palus, Verg. – III) tüchtig brennen, A) verbrennen, a) v. der Sonne: sol graciles exurit artus, Tibull.: sol si perpetuo siet, flammeo vapore torrens terrae fetum exusserit, Pacuv. fr. – b) v. brennenden Durst, brennen, quälen, sitis exurit miseros, brennender Durst quält, Lucr.: fervidā exustus siti, Sen. poët. (vgl. Mützell Curt. 4, 16 [61], 12. – exustus flos siti veteris ubertatis exaruit, verschmachtet, Cic. Brut. 16. – B) in Glut setzen, erhitzen, 1) eig.: antra positis exusta caminis, Ov.: fervido sole exurente vestigia, Curt.: si quis exustus in sole est, Cels. – 2) übtr.: a) zur Liebeentflammen, deos, Tibull. 4, 2, 5. – b) v. Sorgen, brennen, quälen, magis exurunt curae, Sen. Agam. 661 (699).

    lateinisch-deutsches > exuro

  • 10 piger

    pĭgĕr, gra, grum [st2]1 [-] lent, tardif, inactif, paresseux, sans entrain, indolent, hésitant. [st2]2 [-] lent, lourd, inerte, calme, immobile, inefficace (en parl. des choses). [st2]3 [-] qui engourdit, qui alourdit. [st2]4 [-] abattu, triste.    - animus piger, Sen.: âme sans énergie.    - gens pigerrima ad militaria opera, Liv. 21, 25, 6: nation trop indolente pour les travaux militaires.    - piger scribendi ferre laborem, Hor. S. 1, 4, 12: ne pouvant s'assujettir à la fatigue d'écrire.    - ad litteras scribendas pigerrimus, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 1, 1: très paresseux pour rédiger une lettre.    - mare pigrum: mer dormante, mer calme.    - piger annus: année qui passe lentement.    - pigrum bellum: guerre qui traîne en longueur.    - piger campus: plaine stérile.    - indigna est pigro forma perire situ, Ov. Am. 2, 3, 14: sa beauté ne mérite pas de flétrir dans un abandon stérile.    - pigriora sunt ista remedia, Col. 2, 17, 3: ces remèdes agissent trop lentement.    - pigra munire castra dolabra, Juv, 8, 248: palissader le camp avec une dolabre indolente.    - piger rogor, Lucr.: le froid qui paralyse.    - piger sopor, Cat.: le sommeil qui alourdit.    - piger vultus, Mart.: visage morne.    - piger domum redit, Apul.: il rentre chez lui piteusement.
    * * *
    pĭgĕr, gra, grum [st2]1 [-] lent, tardif, inactif, paresseux, sans entrain, indolent, hésitant. [st2]2 [-] lent, lourd, inerte, calme, immobile, inefficace (en parl. des choses). [st2]3 [-] qui engourdit, qui alourdit. [st2]4 [-] abattu, triste.    - animus piger, Sen.: âme sans énergie.    - gens pigerrima ad militaria opera, Liv. 21, 25, 6: nation trop indolente pour les travaux militaires.    - piger scribendi ferre laborem, Hor. S. 1, 4, 12: ne pouvant s'assujettir à la fatigue d'écrire.    - ad litteras scribendas pigerrimus, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 1, 1: très paresseux pour rédiger une lettre.    - mare pigrum: mer dormante, mer calme.    - piger annus: année qui passe lentement.    - pigrum bellum: guerre qui traîne en longueur.    - piger campus: plaine stérile.    - indigna est pigro forma perire situ, Ov. Am. 2, 3, 14: sa beauté ne mérite pas de flétrir dans un abandon stérile.    - pigriora sunt ista remedia, Col. 2, 17, 3: ces remèdes agissent trop lentement.    - pigra munire castra dolabra, Juv, 8, 248: palissader le camp avec une dolabre indolente.    - piger rogor, Lucr.: le froid qui paralyse.    - piger sopor, Cat.: le sommeil qui alourdit.    - piger vultus, Mart.: visage morne.    - piger domum redit, Apul.: il rentre chez lui piteusement.
    * * *
        Piger, pigra, pigrum. Paresseux, Faitard, Nice.
    \
        Piger scribendi ferre laborem. Horat. Paresseux à escrire.
    \
        Militiae piger. Horat. Paresseux à la guerre.
    \
        Annus piger. Horat. Long, Qui dure beaucoup au gré de celuy à qui il ennuye.
    \
        Bellum pigrum. Ouid. Qui dure long temps.
    \
        Campi pigri. Horat. Froids, Qui par leur froidure font les gents paresseux.
    \
        Frigus pigrum. Author ad Heren. Qui rend les gents paresseux.
    \
        Gratia pigra. Ouid. Tardive, Quand on est trop long à secourir son ami en sa necessité.
    \
        Humor piger. Columel. Qui n'est point coulant, Eaue croupissant.
    \
        Piger lapsus. Colum. Quand une eaue coule lentement, Pesant coulement.
    \
        Moles pigra. Claud. Pesante, et qu'on remue malaiseement.
    \
        Palus pigra. Ouid. De qui l'eaue ne bouge.
    \
        Vultus piger. Mart. Triste, Viaire qui n'est poing guay et joyeux.
    \
        Arar pigerrimus. Silius. Qui coule fort lentement et bellement.

    Dictionarium latinogallicum > piger

  • 11 vehemens

    vĕhĕmens, entis    - veemens, Hor. Ep. 2, 2, 120 --- vemens, Lucr. 3, 152; Catul. 50, 21; Hor. Cic. [st1]1 [-] emporté, impétueux, passionné, violent.    - in agendo vehemens atque incensus, Cic. Brut. 22, 88: qui met de la passion et du feu dans l'action. [st1]2 [-] en parl. du style véhément.    - Cic. Br. 97; de Or. 200, etc. [st1]3 [-] violent, rigoureux, sévère; violent, intense, énergique, fort.    - vehemens imber, Lucr. 6, 517: pluie violente.    - vehementissimo cursu, Hirt. BG. 8, 15, 6: dans une course à toute allure.    - argumentum vehementius, Quint. 7, 6, 7: argument plus solide.    - vehementius ictu missuque telum, Liv. 9, 19, 7: trait plus violent par sa force de frappe et par sa portée. [st1]4 [-] plein de sève, vigoureux.    - vitis vehemens, Col. 1, 3, 5: vigne vigoureuse.
    * * *
    vĕhĕmens, entis    - veemens, Hor. Ep. 2, 2, 120 --- vemens, Lucr. 3, 152; Catul. 50, 21; Hor. Cic. [st1]1 [-] emporté, impétueux, passionné, violent.    - in agendo vehemens atque incensus, Cic. Brut. 22, 88: qui met de la passion et du feu dans l'action. [st1]2 [-] en parl. du style véhément.    - Cic. Br. 97; de Or. 200, etc. [st1]3 [-] violent, rigoureux, sévère; violent, intense, énergique, fort.    - vehemens imber, Lucr. 6, 517: pluie violente.    - vehementissimo cursu, Hirt. BG. 8, 15, 6: dans une course à toute allure.    - argumentum vehementius, Quint. 7, 6, 7: argument plus solide.    - vehementius ictu missuque telum, Liv. 9, 19, 7: trait plus violent par sa force de frappe et par sa portée. [st1]4 [-] plein de sève, vigoureux.    - vitis vehemens, Col. 1, 3, 5: vigne vigoureuse.
    * * *
        Vehemens, pen. cor. vehementis, om. ge. Terent. Vehement.
    \
        Vehemens causa ad obiurgandum. Terent. Fort grande.
    \
        Literae vehementes. Cic. Aigres et vehementes.
    \
        Palus vehemens. Columel. Fort et puissant.

    Dictionarium latinogallicum > vehemens

  • 12 exuro

    ex-ūro, ussī, ūstum, ere, ausbrennen, I) = herausbrennen, exustae tuae mox, Polypheme, genae, Prop.: aliis scelus exuritur igni, Verg. – II) = völlig verbrennen, abbrennen, einäschern, 1) im engern Sinne: alqm vivum, Cic.: oppida, villas, Caes.: classem, Verg.: Lugdunensis colonia exusta est incendio, Sen.: clivus Publicius ad solum exustus est, Liv.: lucerna exusta est, ist abgebrannt, Vitr. – 2) im weitern Sinne: a) verzehren, vis veneni exurit ferrum, zerbeizt Curt.: (suci) cornua exurunt, Ov.: eruca exurit semina morsu, verheert, Col. poët. – bildl., ex animo exuri non potest, esse deos, Cic. de nat. deor. 3, 3. – b) vertrocknen, austrocknen, onmes unus (scil. sol) exurit lacus, Phaedr.: loca exusta solis ardoribus, Sall.: caseus sole exustus, Col.: exustus ager, exusta palus, Verg. – III) tüchtig brennen, A) verbrennen, a) v. der Sonne: sol graciles exurit artus, Tibull.: sol si perpetuo siet, flammeo vapore torrens terrae fetum exusserit, Pacuv. fr. – b) v. brennenden Durst, brennen, quälen, sitis exurit miseros, brennender Durst quält, Lucr.: fervidā exustus siti, Sen. poët. (vgl. Mützell Curt. 4, 16 [61], 12. – exustus flos siti veteris ubertatis exaruit, verschmachtet, Cic. Brut. 16. – B) in Glut setzen, erhitzen, 1) eig.: antra positis exusta caminis, Ov.: fervido sole exurente vestigia, Curt.: si quis exustus in sole est, Cels. – 2) übtr.: a) zur Liebe
    ————
    entflammen, deos, Tibull. 4, 2, 5. – b) v. Sorgen, brennen, quälen, magis exurunt curae, Sen. Agam. 661 (699).

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > exuro

  • 13 latus

    1.
    lātus, a, um, adj. [old Lat. stlātus, Paul. ex Fest. p. 313; Sanscr. root star-, strnāmi = sterno; Gr. stor- in stornumi, stratos; Lat. sterno, stratus, torus; cf. strāges, struo; not connected with platus, nor with 3. lātus = tlêtos], broad, wide.
    I.
    Lit.:

    fossa,

    Cic. Tusc. 5, 20, 59:

    mare,

    id. Verr. 2, 4, 46, § 103:

    via,

    id. ib. 2, 4, 53, §

    119: agri,

    id. Rep. 5, 2, 3:

    clavus,

    Quint. 11, 3, 138 (v. clavus):

    umeri,

    Verg. A. 9, 725; cf.:

    artus barbarorum,

    Tac. A. 2, 21:

    lati et lacertosi viri,

    broad-shouldered, Col. 1, 9, 4; Cic. Rep. 6, 20, 21:

    rana bove latior,

    Phaedr. 1, 24, 5:

    palus non latior pedibus quinquaginta,

    Caes. B. G. 7, 19:

    latissimum flumen,

    id. ib. 2, 27:

    latissimae solitudines,

    id. ib. 6, 22:

    comesse panem tris pedes latum,

    Plaut. Bacch. 4, 1, 8:

    fossae quindecim pedes latae,

    Caes. B. G. 7, 72:

    areas latas pedum denum facito,

    Col. 2, 10, 26:

    populi,

    Verg. A. 1, 225:

    moenia lata videt,

    id. ib. 6, 549:

    latis otia fundis,

    id. G. 2, 468: ne latos fines parare studeant. Caes. B. G. 6, 21:

    ager,

    Liv. 23, 46:

    orbis,

    Hor. C. 1, 12, 57:

    terrae,

    Ov. M. 2, 307:

    lata Polyphemi acies,

    wide eye, Juv. 9, 64.— Neutr. absol.:

    crescere in latum,

    to increase in width, widen, Ov. M. 1, 336.— Absol.:

    per latum,

    Vulg. Ezech. 46, 22:

    in lato pedum centum,

    Lampr. Alex. Sev. 26, 7.—
    B.
    Transf., poet., for proud, swelling (cf. Eng. vulg. spreading):

    latus ut in circo spatiere,

    that you may stalk along largely, proudly, Hor. S. 2, 3, 183:

    lati incesserunt et cothurnati (histriones),

    Sen. Ep. 76, 31. —
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., broad, wide, wide-spread, extended (mostly post-Aug.):

    vox,

    Quint. 11, 3, 82; cf.:

    verba,

    pronounced broadly, Cic. de Or. 3, 12, 46:

    gloria,

    widespread, Plin. Ep. 4, 12, 7:

    lato Murrus caligat in hoste,

    Sil. 1, 499:

    interpretatio,

    broad, not strict, lenient, Dig. 22, 1, 1:

    culpa,

    great, ib. 50, 16, 213; 11, 6, 1 fin.:

    fuga,

    a kind of banishment, whereby all places are forbidden to the exile but one, ib. 48, 22, 5.—
    B.
    In partic., of style, diffuse, detailed, copious, prolix:

    oratio Academicorum liberior et latior (opp. Stoicorum oratio astrictior et contractior),

    Cic. Brut. 31, 120:

    latum atque fusum,

    Quint. 11, 3, 50:

    latiore varioque tractatu,

    id. 7, 3, 16:

    latiore quadam comprehensione,

    id. 2, 5, 14:

    genus orandi latum et sonans,

    Tac. H. 1, 90:

    Aeschines his latior et audentior,

    Quint. 12, 10, 23.— Hence, adv.: lātē, broadly, widely, extensively; with longe, on all sides, far and wide, everywhere.
    1.
    Lit.:

    late longeque diffusus,

    Cic. Leg. 1, 12, 34:

    omnibus longe lateque aedificiis incensis,

    Caes. B. G. 4, 35:

    minus late vagari,

    id. ib. 1, 2:

    regnare,

    Just. 13, 7:

    populus late rex,

    Verg. A. 1, 21; cf.:

    diu Lateque victrix,

    Hor. C. 4, 4, 23:

    cladem inferre,

    Tac. H. 3, 23.— Comp.:

    latius demum operaest pretium ivisse,

    Plaut. Most. 3, 2, 156:

    itaque latius quam caedebatur ruebat (murus),

    Liv. 21, 11:

    possidere (agros),

    Ov. M. 5, 131:

    metui,

    Tac. A. 12, 43. — Sup.:

    ager latissime continuatus,

    Cic. Agr. 2, 26, 70:

    quam latissime possint, ignes faciant,

    Nep. Eum. 9, 3.—
    2.
    Trop.: ars late patet, widely. Cic. de Or. 1, 55, 235:

    Phrygiae late refer primordia gentis,

    Ov. H. 17, 57.— Comp.:

    latius loquuntur rhetores, dialectici compressius,

    Cic. Fin. 2, 6, 17: quod [p. 1042] pateat latius, of rather extensive application, Cic. Off. 3, 4, 19:

    latius perscribere,

    Caes. B. C. 2, 17:

    uti opibus,

    more lavishly, Hor. S. 2, 2, 113.— Sup.:

    fidei bonae nomen latissime manat,

    Cic. Off. 3, 17, 70:

    latissime patere,

    id. ib. 3, 17, 69.
    2.
    lătus, ĕris, n. [cf. Gr. platus; Lat. lăter, Latium, plautus or plotus], the side, flank of men or animals.
    I.
    Lit.:

    ego vostra faciam latera lorea,

    Plaut. Mil. 2, 1, 2: quid conminatu's mihi? Con. Istud male factum arbitror, quia non latus fodi, id. Aul. 3, 2, 4:

    occidisse ex equo dicitur, et latus offendisse vehementer,

    Cic. Clu. 62, 175:

    cujus latus ille mucro petebat,

    id. Lig. 3, 9:

    laterique accommodat ensem,

    Verg. A. 2, 393; Quint. 2, 13, 12; 11, 3, 69; 118:

    laterum inclinatione forti ac virili,

    id. 1, 11, 18: vellere latus digitis, to twitch one by the side (in order to attract attention), Ov. A. A. 1, 606; cf.:

    si tetigit latus acrior,

    Juv. 7, 109:

    tum latus ei dicenti condoluisse... dieque septimo est lateris dolore consumptus,

    pleurisy, Cic. de Or. 3, 2, 6; so,

    lateris dolor,

    Cato, R. R. 125; Cels. 2, 7; 8; Plin. 21, 21, 89, § 155:

    lateris vigili cum febre dolor,

    Juv. 13, 229; cf.:

    laterum dolor aut tussis,

    Hor. S. 1, 9, 32: artifices lateris, i. e. those who make skilful side movements or evolutions, ballet-dancers, Ov. A. A. 3, 351:

    latus tegere alicui,

    to walk by the side of one, Hor. S. 2, 5, 18:

    claudere alicui,

    Juv. 3, 131; and:

    mares inter se uxoresque contendunt, uter det latus illis (sc. pantomimis),

    Sen. Q. N. 7, 32, 3.—Of animals:

    equorum,

    Lucr. 5, 1324:

    cujus (equi aënei) in lateribus fores essent,

    Cic. Off. 3, 9, 38.—
    2.
    Of orators, the lungs:

    lateribus aut clamore contendere,

    Cic. de Or. 1, 60, 255:

    quae vox, quae latera, quae vires, etc.,

    id. Verr. 2, 4, 30, § 67:

    ut lateris conatus sit ille, non capitis,

    Quint. 1, 11, 8; cf.:

    lateris pectorisve firmitas an capitis etiam plus adjuvet,

    id. 11, 3, 16; so id. 11, 3, 40:

    dum vox ac latus praeparetur,

    id. 10, 7, 2; 11, 3, 13:

    voce, latere, firmitate (constat orator),

    id. 12, 11, 2:

    neque enim ex te umquam es nobilitatus, sed ex lateribus et lacertis tuis,

    Cic. de Sen. 9, 27:

    cum legem Voconiam voce magna et bonis lateribus suasissem,

    id. ib. 5, 14:

    illa adhuc audaciora et majorum, ut Cicero existimat, laterum,

    Quint. 9, 1, 29.—
    3.
    Poet., in mal. part., Lucil. ap. Non. 260, 30; Ov. H. 2, 58; 19, 138; Prop. 2, 2, 12:

    lateri parcere,

    Juv. 6, 37.—
    B.
    Transf., in gen.
    1.
    The side, flank, lateral surface of a thing (opp. frons and tergum;

    v. h. vv.): collis ex utraque parte lateris dejectus habebat et in frontem leniter fastigatus paulatim ad planiciem redibat,

    on each side, Caes. B. G. 2, 8; cf. Plin. 17, 23, 35, § 202:

    terra angusta verticibus, lateribus latior,

    Cic. Rep. 6, 20, 21:

    latus unum castrorum,

    Caes. B. G. 2, 5:

    insula, cujus unum latus est contra Galliam,

    id. ib. 5, 13:

    et (Fibrenus) divisus aequaliter in duas partis latera haec (insulae) adluit,

    Cic. Leg. 2, 3, 6.—Of a maritime country, the coast, seaboard:

    Illyricum,

    Juv. 8, 117:

    castelli,

    Sall. J. 93:

    tum prora avertit et undis Dat latus,

    the ship's side, Verg. A. 1, 105:

    ubi pulsarunt acres latera ardua fluctus,

    Ov. M. 11, 529:

    nudum remigio,

    Hor. C. 1, 14, 4; id. Epod. 10, 3:

    dextrum (domus),

    id. Ep. 1, 16, 6:

    mundi,

    id. C. 1, 22, 19:

    crystallus sexangulis nascitur lateribus,

    surfaces, Plin. 37, 2, 9, § 26.—Of an army, the flank, Tac. Agr. 35:

    reliquos equites ad latera disponit,

    Caes. B. G. 6, 7:

    ex itinere nostros latere aperto aggressi,

    id. ib. 1, 25; cf. id. ib. 2, 23 fin.:

    ad latus apertum hostium constitui,

    id. ib. 4, 25:

    ne simul in frontem, simul in latera, pugnaretur,

    Tac. Agr. 35.—So in fighting: latus dare, to expose one's side or flank to the adversary, Val. Fl. 4, 304 (v. II. A. infra).—
    b.
    Esp. freq.: a (ab) latere, on or at the side or flank; a or ab lateribus, on or at the sides or flanks (opp. a fronte, in front, before, and a tergo, at the back, behind):

    a tergo, a fronte, a lateribus tenebitur,

    Cic. Phil. 3, 13, 32:

    a fronte atque ab utroque latere cratibus ac pluteis protegebat,

    Caes. B. C. 1, 25 fin.; id. B. G. 2, 25:

    ab omni latere securus,

    Amm. 16, 9, 3:

    ab latere aggredi,

    Liv. 27, 48:

    disjectos ab tergo aut lateribus circumveniebant,

    Sall. J. 50 fin.:

    ne quis inermibus militibus ab latere impetus fieri posset,

    Caes. B. G. 3, 29:

    Sulla profligatis iis, quos advorsum ierat, rediens ab latere Mauris incurrit,

    Sall. J. 101, 8: si ex hac causa unda prorumperet, a lateribus undae circumfunderentur, Sen. Q. N. 6, 6, 4:

    a lateribus, a fronte, quasi tria maria prospectat,

    Plin. Ep. 2, 17, 5.—
    c.
    Less freq. with ex:

    latere ex utroque,

    Lucr. 2, 1049:

    ex lateribus aggredi aliquem,

    Sall. C. 60:

    tribus ex lateribus (locus) tegebatur,

    Hirt. B. Alex. 28, 4:

    ex alio latere cubiculum est politissimum,

    Plin. Ep. 2, 17, 10:

    omni ex latere armorum molibus urgeri,

    Amm. 19, 7, 7.—
    d.
    With de:

    de latere ire,

    Lucr. 6, 117.—Without prep.:

    alio latere,

    Tac. A. 3, 74.—
    2.
    Poet. (pars pro toto), the body:

    penna latus vestit, tenet,

    Ov. M. 2, 376:

    nunc latus in fulvis niveum deponit harenis,

    id. ib. 2, 865; cf. id. ib. 3, 23;

    14, 710: forte,

    Hor. Ep. 1, 7, 26:

    fessum longā militiā,

    id. C. 2, 7, 18:

    credidit tauro latus,

    id. ib. 3, 27, 26:

    liminis aut aquae Caelestis patiens latus,

    id. ib. 3, 10, 20.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen.: in latera atque in terga incurrere, to attack the sides, i. e. the unguarded points, Quint. 9, 1, 20:

    aliena negotia centum Per caput et circa saliunt latus,

    encompass on every side, Hor. S. 2, 6, 34:

    ut a sems latere numquam discederem,

    never left his side, Cic. Lael. 1, 1; cf.: aliquem lateri alicujus adjungere, to attach to his side, i. e. to give him for a companion, Quint. 1, 2, 5; so,

    alicui latus dare, of a client,

    Sen. Q. N. 7, 32, 3 (cf. B. 1. infra):

    lateri adhaerere gravem dominum,

    hung about them, threatened them, Liv. 39, 25:

    Illyriorum rex, lateri ejus haerens, assiduis precibus promissa exigebat,

    Just. 29, 4, 8; cf.:

    Agathocles regis lateri junctus, civitatem regebat,

    id. 30, 2, 5:

    circumfusa turba lateri meo,

    Liv. 6, 15.—Esp.:

    sacpe dabis nudum latus,

    expose, Tib. 1, 4, 52:

    la. tus imperii nudum,

    Flor. 3, 5, 4:

    nec adulatoribus latus praebeas,

    expose yourself, lay yourself open to, Sen. Q. N. 4 praef.: latere tecto abscedere, i. e safe, unharmed, Ter. Heaut. 4, 2, 5:

    hic fugit omnes Insidias nullique malo latus obdit apertum,

    Hor. S. 1, 3, 59:

    ex uno latere constat contractus,

    on one side, Dig. 19, 1, 13 fin.; so ib. 3, 5, 5:

    nulla ex utroque latere nascitur actio,

    ib. 3, 5, 6, § 4.—
    B.
    In partic.
    1.
    To express intimacy, attachment:

    latus alicui cingere,

    to cling to, Liv. 32, 39, 8; esp. in the phrase: ab latere, at the side of, i. e. in intimate association with (rare, and perh. not ante-Aug.):

    ab latere tyranni: addit eos ab latere tyranni,

    Liv. 24, 5, 13; Curt. 3, 5, 15; cf.:

    ille tuum, Castrice, dulce latus,

    your constant associate, Mart. 6, 68, 4.—
    2.
    Relationship, kindred, esp. collateral relationship (post-Aug.):

    quibus (liberis) videor a meo tuoque latere pronum ad honores iter relicturus,

    Plin. Ep. 8, 10, 3:

    sunt et ex lateribus cognati ut fratres sororesque,

    Dig. 38, 10, 10, § 8:

    ex latere uxorem ducere,

    ib. 23, 2, 68:

    latus omne divinae domus,

    Stat. S. 5 praef.: omnes personae cognatorum aut supra numerantur, aut infra, aut ex transverso, sive a latere... a latere, fratres et sorores, liberique eorum; item parentium fratres et sorores liberique eorum, (Ulp.) de Grad. Cogn. 2 ap. Huschke, Jurisp. Antejust. p. 530.
    3.
    lātus, a, um, Part., v. fero.

    Lewis & Short latin dictionary > latus

  • 14 paluster

    păluster, tris, tre ( masc. palustris, Col. 8, 14, 2), adj. [2. palus], fenny, marshy, swampy.
    I.
    Lit.:

    locus,

    Caes. B. G. 7, 20:

    ager,

    Liv. 36, 22; 22, 2:

    ulva,

    Verg. G. 3, 175; Col. 8, 14, 2:

    ranae,

    Hor. S. 1, 5, 14; cf.

    calami,

    Ov. M. 1, 706.—In plur. subst.: pă-lustrĭa, ĭum, n., swampy places, Plin. 14, 16, 19, § 110; Vulg. Ezech. 47, 11.—
    II.
    Trop.:

    lux, i. e.,

    a filthy, vicious life, Pers. 5, 60.

    Lewis & Short latin dictionary > paluster

  • 15 palustria

    păluster, tris, tre ( masc. palustris, Col. 8, 14, 2), adj. [2. palus], fenny, marshy, swampy.
    I.
    Lit.:

    locus,

    Caes. B. G. 7, 20:

    ager,

    Liv. 36, 22; 22, 2:

    ulva,

    Verg. G. 3, 175; Col. 8, 14, 2:

    ranae,

    Hor. S. 1, 5, 14; cf.

    calami,

    Ov. M. 1, 706.—In plur. subst.: pă-lustrĭa, ĭum, n., swampy places, Plin. 14, 16, 19, § 110; Vulg. Ezech. 47, 11.—
    II.
    Trop.:

    lux, i. e.,

    a filthy, vicious life, Pers. 5, 60.

    Lewis & Short latin dictionary > palustria

  • 16 piger

    pĭger, gra, grum (late Lat. collat. form of sup. pigrissimus, Tert. Exhort. ad Castit. 13), adj. [piget].
    I.
    Lit., unwilling, reluctant, averse (rare):

    gens pigerrima ad militaria opera,

    Liv. 21, 25, 6:

    pigriores ad facinus,

    id. 39, 13, 11:

    pigriores ad cetera munia exequenda,

    Curt. 6, 9, 29: ad litteras scribendas pigerrimus, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 1, 1:

    ad conatus magnos piger,

    Sen. Ira, 3, 3, 1.—
    II.
    Transf.
    A.
    Backward, slow, dull, lazy, indolent, sluggish, inactive (of persons and things).
    (α).
    With in and abl.:

    interdum piger, interdum timidus in re militari videbare,

    Cic. Fam. 7, 17, 1.—
    (β).
    Absol.:

    taurus ipsā mole piger,

    Juv. 12, 12:

    mare pigrum ac prope immotum,

    i. e. flowing slowly, sluggish, Tac. G. 45:

    pigrum mare et grave,

    id. Agr. 10:

    palus,

    Ov. P. 4, 10, 61:

    annus,

    that moves lazily, passes slowly, Hor. Ep. 1, 1, 21:

    bellum,

    that advances slowly, Ov. F. 2, 727:

    campus,

    unfruitful, Hor. C. 1, 22, 17:

    pigriora sunt ista remedia,

    operate too slowly, Col. 2, 17, 3.—Prov.:

    vult et non vult piger,

    Vulg. Prov. 13, 4:

    dicit piger, leo est in viā,

    id. ib. 26, 13:

    pigrā munire castra dolabrā,

    lazily handled, Juv. 8, 248. —
    (γ).
    With gen. ( poet.):

    militiae piger et malus,

    Hor. Ep. 2, 1, 124:

    pericli,

    Sil. 14, 264:

    serpit Arar per rura pigerrimus undae,

    id. 15, 504.—
    (δ).
    With inf. ( poet.):

    piger scribendi ferre laborem,

    Hor. S. 1, 4, 12 (cf. the opp.:

    impiger hostium Vexare turmas,

    id. C. 4, 14, 22).— Absol.:

    pigrum et iners videtur sudore adquirere quod possis sanguine parare,

    Tac. G. 14 fin. —Hence, poet. transf.,
    2.
    Sluggish, i. e. that makes sluggish, benumbing:

    sopor,

    Cat. 63, 37:

    frigora,

    Tib. 1, 2, 29:

    senecta,

    id. 1, 10, 40.—
    B.
    Dull, dispirited, dejected, sad ( poet. and in postclass. prose):

    vultus,

    Mart. 2, 11, 3:

    pigrum aliquem facere,

    id. 10, 104, 15:

    piger tristisque,

    App. M. 4, p. 157 fin.
    C.
    Dull, unfeeling ( poet.):

    hinc fessos subrepsit in artus Insidiosa quies et pigrae oblivio vitae,

    Stat. S. 1, 4, 56 sq.; cf.:

    indigna est pigro forma perire situ,

    Ov. Am. 2, 3, 14.—Hence, adv.: pĭgrē, slowly, sluggishly (post-Aug.):

    in servitutem transiens,

    Sen. Ira, 3, 17:

    pigre ac segniter agere,

    Col. 7, 5, 3.— Comp.:

    pigrius,

    Plin. 10, 34, 52, § 105; Luc. 5, 434.

    Lewis & Short latin dictionary > piger

  • 17 emulgeo

    ē-mulgeo, mulsī, mulsum, ēre
    доить, выдаивать (emulgendum est exiguum lactis Col); перен. отводить воду ( emulsa palus Ctl)

    Латинско-русский словарь > emulgeo

  • 18 exuro

    ex-ūro, ussī, ustum, ere
    1) выжигать, сжигать (aliquem vivum C; classem V); сгорать, догорать ( lucerna exusta est Vtr); нагревать, накаливать ( antra camīnis O)
    2) разъедать ( vis veneni exurit ferrum QC); объедать, истреблять, опустошать ( erūca exurit semina morsu Col); высушивать ( exusta palus V); обжигать, опалять ( sol gracĭles exurit artūs Tib)
    3) жечь, мучить, томить ( exustus siti C); распалять любовью ( aliquem Tib)

    Латинско-русский словарь > exuro

  • 19 palo

    I pālo, āvī, ātum, āre [ palus I \]
    делать подпорки, привязывать к тычинам (vitem Col, Pall)
    II pālo, —, —, āre Sulp = palor

    Латинско-русский словарь > palo

  • 20 paluster

    palūster, stris, stre (тж. palustris, e Col) [ palus II \]
    1) болотный (rana H; avis Mela)
    2) болотистый (loca C etc.)

    Латинско-русский словарь > paluster

См. также в других словарях:

  • Palus (tribe) — ethnic group group=Palus poptime= popplace=flagcountry|United States (Washington) (Oregon) (Idaho) rels= langs=English, Salishan, Sahaptin related=Colville, Sanpoil, Nespelem, Sinixt, Wenatchi, Entiat, Methow, Southern Okanagan, Sinkiuse Columbia …   Wikipedia

  • TRAVAIL — ON en a fait maintes fois la remarque: l’apparition du mot «travail» est relativement récente. Cela ne signifie certes pas que la réalité désignée par ce mot le soit également, ni qu’il existât jamais de sociétés se livrant à la complète oisiveté …   Encyclopédie Universelle

  • palo — (Del lat. palus, poste.) ► sustantivo masculino 1 Trozo de madera más largo que grueso y por lo general de forma cilíndrica: ■ el perro recogía al vuelo los palos que le lanzaba . 2 Golpe que se da con un trozo de madera o con otro utensilio. 3… …   Enciclopedia Universal

  • vin — [ vɛ̃ ] n. m. • Xe; lat. vinum 1 ♦ Boisson alcoolisée provenant de la fermentation du raisin. ⇒ œn(o) , vini , viti . Composition chimique du vin : eau (70 à 80%), substances minérales (soufre, phosphore, fer, cuivre …   Encyclopédie Universelle

  • Beynes (Alpes-de-Haute-Provence) — Pour les articles homonymes, voir Beynes. 43° 59′ 30″ N 6° 13′ 27″ E …   Wikipédia en Français

  • balise — 1. balise [ baliz ] n. f. • 1475; port. baliza, dér. mozarabe du bas lat. palitium (cf. palissade), du lat. palus « pieu » 1 ♦ Mar., aviat. Objet (bouée, poteau), dispositif lumineux, sonore ou radioélectrique destiné à guider le navigateur, le… …   Encyclopédie Universelle

  • CAMARINA — I. CAMARINA Italiae civitas. Strabo, l. 6. II. CAMARINA palus Siciliae iuxta oppid. eiusdem nominis; exstructum an. 150. Urb. Cond. Euseb. vel Olymp. 45. Schol. Pindari; destructum a Syracusanis 52. an. post, sed denuo reparatum a quodam, cui… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • palo — {{#}}{{LM P28775}}{{〓}} {{SynP29472}} {{[}}palo{{]}} ‹pa·lo› {{《}}▍ s.m.{{》}} {{<}}1{{>}} Trozo de madera más largo que grueso, generalmente cilíndrico y fácil de manejar: • Recogieron palos secos para encender fuego.{{○}} {{<}}2{{>}} Golpe dado… …   Diccionario de uso del español actual con sinónimos y antónimos

  • tomber — 1. tomber [ tɔ̃be ] v. <conjug. : 1> • XV e; tumber XIIe; probablt o. onomat., avec infl. de l a. fr. tumer « gambader, culbuter », frq. °tûmon I ♦ V. intr. (auxil. être) A ♦ Être entraîné à terre en perdant son équilibre ou son assiette. 1 …   Encyclopédie Universelle

  • TERRE — Avant d’être un concept, la Terre fut une donnée: d’abord, la Terre nourricière – autrement dit, la «terre végétale» –, puis, la Terre où l’homme vit, par opposition à la mer, c’est à dire les terres émergées. Tout naturellement, cette Terre,… …   Encyclopédie Universelle

  • palo — (Del lat. palus). 1. m. Pieza de madera u otro material, mucho más larga que gruesa, generalmente cilíndrica y fácil de manejar. 2. palo de madera u otro material que se utiliza como mango de algunos utensilios de limpieza. El palo de la escoba.… …   Diccionario de la lengua española

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»